Ürtiker, halk arasında daha çok kurdeşen olarak bilinir. Ciltte ani şekilde ortaya çıkan, kaşıntılı, kabarık ve zaman zaman kızarık plaklarla kendini gösterir. Bazen birkaç saat içinde tamamen geçer, bazen günlerce hatta haftalarca sürebilir. Hem çocuklarda hem yetişkinlerde görülebilen bu durum, yaşam kalitesini düşürebilir. Peki ürtiker nedir, neden oluşur ve nasıl kontrol altına alınır?
Ürtiker Nedir?
Ürtiker, derideki yüzeysel damarların genişlemesi ve sıvı sızdırması sonucu oluşan kabarık döküntülerle karakterize bir cilt reaksiyonudur. Bu döküntüler genellikle beyaz merkezli, kırmızı kenarlı, kabarık ve yoğun kaşıntılı yapıda olur.
Reaksiyon çoğu zaman aniden başlar. Vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkabilir ve bir noktada kaybolurken başka bir yerde yeniden belirebilir.
Bazı kişilerde ürtiker kısa süreli olur (akut ürtiker), bazı kişilerde ise 6 haftadan uzun sürerek kronik ürtikere dönüşebilir.
Ürtiker Neden Olur?
Ürtiker nedir sorusunun ardından en merak edilen konu, bu rahatsızlığın neden ortaya çıktığıdır. Ürtiker, tek bir nedene bağlı gelişmez. Birçok farklı tetikleyici rol oynayabilir.
En yaygın nedenler şunlardır:
Alerjik reaksiyonlar: Yiyecekler (çilek, fıstık, deniz ürünleri), ilaçlar, polenler veya hayvan tüyleri ürtikere yol açabilir.
Enfeksiyonlar: Özellikle viral enfeksiyonlar çocuklarda ürtikeri tetikler.
Stres: Yoğun stres ve duygusal dalgalanmalar ürtikeri şiddetlendirebilir.
Soğuk, sıcak veya güneş: Ani sıcaklık değişimleri bazı kişilerde reaksiyon oluşturur.
Böcek ısırıkları ve zehirlenmeler: Arı sokması veya bazı böcek ısırıkları ürtikerle sonuçlanabilir.
Gıdalardaki katkı maddeleri: Koruyucular, renklendiriciler veya tatlandırıcılar hassas kişilerde kabarıklığa neden olabilir.
Her kişide tetikleyici farklı olabilir. Bu yüzden ürtikeri kontrol altına almanın en önemli adımlarından biri, kişisel tetikleyiciyi tanımaktır.
Ürtiker Belirtileri
Ürtikerin belirtileri genellikle ciltte hızla fark edilir.
Kaşıntılı kabarık döküntüler (kardeş çıkıntıları gibi)
Deri üzerinde beyaz merkezli kırmızı plaklar
Sıcaklık artışı ve hafif yanma hissi
Bir noktada kaybolup başka noktada ortaya çıkan döküntü migrasyonu
Bazı durumlarda dudaklarda, göz kapaklarında ve yüz bölgesinde şişlik görülebilir. Bu duruma anjiyoödem denir ve daha ciddi kabul edilir.
Ürtiker Nasıl Geçer?
Çoğu ürtiker vakası, basit bakım yöntemleriyle kısa sürede kontrol altına alınabilir.
Soğuk kompres: Kaşıntıyı azaltır ve cildi rahatlatır.
Antihistaminik ilaçlar: Doktor önerisiyle kullanılan antihistaminikler döküntüyü hızlı şekilde azaltır.
Kaşıma alışkanlığından kaçınmak: Kaşımak döküntüyü artırır ve tahrişi kötüleştirir.
Sıkı kıyafetlerden uzak durmak: Cildi sıkıştırmayan pamuklu kıyafetler rahatlama sağlar.
Ilık duş: Sıcak su reaksiyonu artırabilir; bu yüzden ılık duş daha uygundur.
Kronik ürtikerde doktor, gerek görürse farklı ilaçlar veya ileri tedaviler önerebilir.
Ürtikerde Kaçınılması Gerekenler
Aşırı sıcak suyla banyo yapmak
Parfümlü losyon, krem ve duş jelleri
Traş veya peeling gibi cildi tahriş eden işlemler
Alkol tüketimi (bazı kişilerde reaksiyonu artırabilir)
Tetikleyici yiyecek ve içecekler
Bu adımlara dikkat etmek, semptomların tekrarını azaltır.
Ürtiker Ne Zaman Tehlikelidir?
Bazı durumlarda ürtiker daha ciddi bir reaksiyonun habercisi olabilir.
Aşağıdaki belirtiler varsa acil yardım gerekir:
Nefes darlığı
Dudak, dil veya boğazda aşırı şişlik
Baş dönmesi, bayılma hissi
Bu belirtiler, anafilaksi adı verilen ciddi alerjik reaksiyonun işaretidir.
Ürtiker nedir sorusunun cevabı aslında görünenden daha kapsamlıdır. Basit bir cilt reaksiyonu gibi görünse de, altta yatan tetikleyiciyi tanımak ve doğru şekilde yönetmek büyük önem taşır. Doğru bakım, sakinlik ve gerekirse uzman desteğiyle ürtiker kısa sürede kontrol altına alınabilir.
