Erkek sağlığıyla ilgili yapılan kan tahlillerinde sıkça görülen testlerden biri PSA testidir. Özellikle 40 yaş üstü erkeklerde, prostat sağlığı hakkında önemli bilgiler verir. Peki PSA nedir, hangi durumlarda yükselir ve normal değerleri ne olmalıdır?
PSA Nedir?
PSA (Prostat Spesifik Antijen), prostat bezinden salgılanan bir proteindir. Bu madde, meninin sıvılaşmasını sağlayarak sperm hareketliliğini kolaylaştırır. Normalde PSA’nın büyük bir kısmı menide bulunur; sadece çok az bir kısmı kana geçer. Ancak prostatta bir problem olduğunda, bu protein kanda daha yüksek seviyelerde görülür.
Bu nedenle PSA testi, prostatla ilgili rahatsızlıkların erken teşhisinde önemli bir rol oynar. Doktorlar genellikle bu testi prostat büyümesi, iltihap (prostatit) veya prostat kanseri şüphesi olduğunda ister.
PSA Değerleri Kaç Olmalı?
PSA değeri yaşa göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak kabul edilen sınırlar şu şekildedir:
40–49 yaş arası: 0–2.5 ng/mL
50–59 yaş arası: 0–3.5 ng/mL
60–69 yaş arası: 0–4.5 ng/mL
70 yaş ve üzeri: 0–6.5 ng/mL
Bu değerlerin üzerine çıkılması, prostatla ilgili bir durumun işareti olabilir. Ancak tek başına yüksek PSA, kesin olarak kanser anlamına gelmez.
PSA Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
PSA’nın yüksek çıkmasının birçok farklı nedeni olabilir.
Prostat büyümesi (BPH): Yaşla birlikte prostatın büyümesi, PSA seviyesini yükseltebilir.
Prostat iltihabı (prostatit): Enfeksiyon durumlarında PSA geçici olarak artar.
Prostat kanseri: PSA yüksekliğinin en ciddi nedenlerinden biridir. Bu durumda genellikle ek testlerle tanı kesinleştirilir.
Fiziksel etkenler: Ejakülasyon, bisiklet sürmek, idrar sondası takılması gibi durumlar da geçici PSA artışına neden olabilir.
Bu nedenle PSA testi öncesinde doktorun yönlendirmelerine dikkat etmek önemlidir.
PSA Testi Nasıl Yapılır?
PSA testi, basit bir kan testiyle yapılır. Aç ya da tok olunması genellikle fark etmez, ancak bazı durumlarda doktor test öncesi özel hazırlık önerebilir.
Test sonucu yüksek çıkarsa, doktor ek olarak prostat muayenesi, MRI veya biyopsi gibi ileri incelemeler isteyebilir.
PSA Değerini Etkileyen Faktörler
Bazı yaşam tarzı alışkanlıkları PSA değerini dolaylı olarak etkileyebilir.
Sigara ve alkol kullanımı
Yüksek yağlı beslenme
Yetersiz su tüketimi
Fiziksel stres veya ağır egzersizler
Düzenli egzersiz yapmak, dengeli beslenmek ve yıllık prostat kontrollerini aksatmamak, PSA seviyesini normal aralıkta tutmaya yardımcı olur.
📌 PSA nedir sorusunun cevabı aslında prostat sağlığının aynası gibidir. Bu test, özellikle 40 yaş üstü erkekler için erken teşhisin en önemli adımlarından biridir. Değerlerde bir değişiklik fark edildiğinde, nedeni mutlaka bir üroloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
