Kaçınan/Kısıtlayıcı Gıda Alımı Bozukluğu (ARFID), kişinin yeme alışkanlıklarını ciddi derecede etkileyen, psikolojik kökenli bir yeme bozukluğudur. Bu durum, çocuklardan yetişkinlere kadar her yaştan bireyde görülebilir. Kaçınan/Kısıtlayıcı Gıda Alımı Bozukluğu, anoreksiya veya bulimiyadan farklı olarak, beden imajı veya kilo endişeleriyle doğrudan bağlantılı değildir.
ARFID Nasıl Teşhis Edilir?
ARFID tanısı koymak için öncelikle bireyin tıbbi geçmişi, beslenme alışkanlıkları ve psikolojik durumu değerlendirilir. Bir uzman doktor veya psikolog, kişinin hangi yiyeceklerden kaçındığını, bu durumun günlük yaşamını nasıl etkilediğini ve kilo kaybı gibi fiziksel belirtileri inceler. Kan testleri ve beslenme değerlendirmeleri de teşhise yardımcı olabilir.
ARFID Belirtileri Nelerdir?
ARFID yaşayan bireylerde şu belirtiler sıkça görülür:
- Belirli gıdalardan ciddi derecede kaçınma veya çok az çeşit yiyecek tüketme
- Yemek yerken mide bulantısı, boğulma korkusu gibi aşırı kaygılar
- Belirgin kilo kaybı veya kilo alma zorluğu
- Sosyal etkinliklerden kaçınma, yemekli toplantılara katılmama isteği
Bu belirtiler kişinin sosyal yaşamını ve genel sağlığını önemli ölçüde etkileyebilir.
ARFID İçin Risk Faktörleri
ARFID genellikle çocukluk döneminde başlar ancak ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde de ortaya çıkabilir. Duyusal hassasiyetler, travmatik bir yemek deneyimi yaşamak veya anksiyete bozuklukları bu rahatsızlık için risk faktörleridir. Ailede yeme bozukluğu öyküsü bulunması da ARFID riskini artırabilir.
ARFID Olası Sağlık Komplikasyonları
Kaçınan/Kısıtlayıcı Gıda Alımı Bozukluğu tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Yetersiz beslenme nedeniyle vitamin ve mineral eksiklikleri, büyüme ve gelişim sorunları, zayıflamış bağışıklık sistemi ve sindirim problemleri yaşanabilir. Özellikle çocuklarda büyüme geriliği ve kemik gelişim sorunları ciddi sonuçlar doğurabilir.
ARFID Nasıl Tedavi Edilir?
ARFID tedavisi, kişinin durumuna göre özelleştirilir. Psikoterapi, özellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT), tedavide oldukça etkilidir. Beslenme terapisi ile bireyin diyetini kademeli olarak genişletmek ve duyusal hassasiyetlerini azaltmak amaçlanır. Aile terapisi ve destek grupları da tedavi sürecini hızlandırır ve kişiye duygusal destek sağlar.
ARFID’li Birine Nasıl Yardımcı Olunur?
Eğer çevrenizde ARFID yaşayan biri varsa, anlayışlı ve sabırlı davranmak çok önemlidir. Yemek konusunda baskıcı olmamak, yargılayıcı ifadeler kullanmamak gerekir. Onun yerine birlikte keyifli bir ortam yaratmak ve profesyonel destek alması için cesaretlendirmek önemlidir. Sosyal destek, bu bozuklukla mücadelede büyük fark yaratır.
